Αναβλητικότητα: Μια συνήθεια που «κλέβει» το χρόνο μας

«Κάθε φορά που έχω μια προθεσμία για ένα project αισθάνομαι απίστευτο άγχος. Νιώθω ότι κάνω πολύ κακή διαχείριση του χρόνου μου.»

«Όταν πρέπει να ετοιμάσω μια παρουσίαση, σκέφτομαι ένα σωρό άλλες δουλειές που πρέπει να κάνω. Συχνά καταλήγω να ξεκινάω να τη φτιάχνω λίγες ώρες πριν λήξει η διορία υποβολής»

 «Νιώθω συνέχεια ανασφάλεια για την απόδοσή μου στη δουλειά και για τις ικανότητές μου.»

 «Θα ήθελα να καταφέρω να είμαι λιγότερο αναβλητικός/ή και να σταματήσω να ανησυχώ για τις ικανότητές μου σε όλα.»

Πόσες φορές έχουμε έρθει αντιμέτωποι με μια τέτοια αφήγηση από κάποιο άτομο του κοντινού μας περιβάλλοντος; Ή αντίστοιχα πόσες φορές μπορεί να έχουμε βρεθεί εμείς οι ίδιοι στη θέση αυτή; Η αναβλητικότητα είναι μια συνθήκη που μπορεί όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας να αντιμετωπίσουμε, με πολλές και διάφορες συνέπειες για την επαγγελματική και προσωπική μας ζωή.

Σύμφωνα με τον Klingsieck (2013), ως αναβλητικότητα ορίζεται η σκόπιμη καθυστέρηση μιας αναγκαίας και σημαντικής δραστηριότητας, παρόλο που αναμένεται ότι η καθυστέρηση αυτή θα έχει αρνητικές συνέπειες. Και μάλιστα ότι οι αρνητικές συνέπειες που έπονται της καθυστέρησης στην εκτέλεση της δραστηριότητας είναι περισσότερες από τις θετικές συνέπειες που έχει για το άτομο η καθυστέρηση.

Συχνά η αναβλητικότητα γίνεται κατανοητή ως μια δυσκολία στον τρόπο που κάποιος διαχειρίζεται το χρόνο του. Ωστόσο, άλλες έρευνες καταδεικνύουν ότι αποτελεί μια περισσότερο πολύπλοκη συμπεριφορά που σχετίζεται τόσο με γνωστικές, όσο και συναισθηματικές δυσκολίες (Visser et al, 2018). Συγκεκριμένα, μπορεί να οφείλεται και σε μειωμένη αυτοπεποίθηση. Άτομα που αισθάνονται ότι μπορεί να μην είναι αποτελεσματικά σε αυτό που θέλουν ή τους έχει ανατεθεί να αναλάβουν, μπορεί να καθυστερούν να το ξεκινήσουν από ανησυχία ότι δε θα μπορέσουν να το ολοκληρώσουν αποτελεσματικά. Παράλληλα, τα άτομα αυτά, συχνά φαίνεται να έχουν δυσκολία στη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων που μπορεί να προκύπτουν από μια πιθανή διάψευση των προσδοκιών τους (όταν για παράδειγμα, ένα μάθημα εξεταστικής της σχολής τους, δεν πήγε τόσο καλά όσο πίστευαν ότι θα έχει πάει).

Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των συνεπειών της αναβλητικότητας, πολλές παρεμβάσεις επικεντρώνονται στη βελτίωση δεξιοτήτων για τη διαχείριση χρόνου. Οι δεξιότητες διαχείρισης χρόνου περιλαμβάνουν ένα συνδυασμό διαφορετικών στρατηγικών που ακολουθεί κάποιος για να πετύχει τους στόχους του, εντός του χρόνου που έχει στη διάθεσή του. Η αξιολόγηση του διαθέσιμου χρόνου, ο προγραμματισμός και η οργάνωση των δραστηριοτήτων και η πιο σαφής εικόνα που έχει κάποιος για τις καθημερινές του αρμοδιότητες είναι μερικές από αυτές (Claessens et al, 2007).

Σε έρευνα σε δείγμα φοιτητών που πραγματοποίησαν οι Hafner et al (2014) φάνηκε ότι η διαχείριση χρόνου οδήγησε σε καλύτερο καταμερισμό της δουλειάς που έπρεπε να γίνει εντός του χρονικού ορίου που είχε δοθεί. Παράλληλα, στο πλαίσιο μιας σύντομης παρέμβασης που έκαναν για τη βελτίωση δεξιοτήτων στον τομέα αυτό φάνηκε ότι η στοχευμένη παρέμβαση έχει αποτέλεσμα ως προς την ενδυνάμωση δεξιοτήτων αυτό-ρύθμισης.

Συνοψίζοντας τα ανωτέρω, μπορούμε να πούμε ότι η αναβλητικότητα είναι μια πολυεπίπεδη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε και οι αιτίες της είναι συχνά δυσδιάκριτες. Ωστόσο, με την κατάλληλη εκπαίδευση σε τεχνικές καλύτερης διαχείρισης χρόνου είναι εφικτό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και να μην εμποδίζει την προσωπική μας επιτυχία. Συχνά, η εξειδικευμένη υποστήριξη από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, μπορεί να μας βοηθήσει να βρούμε τις αιτίες που μας εμποδίζουν να βάλουμε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, το οποίο θα μας γλιτώσει από το άγχος και το στρες της τελευταίας στιγμής. Παράγοντες όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η ανάγκη μας να πετύχουμε σε ό,τι κάνουμε και η δυσκολία μας στην οργάνωση αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά όταν υπάρχει η κατάλληλη παρέμβαση.

Τα Κέντρα Ημέρας Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Εργαζομένων είναι φορείς που στοχεύουν στην προώθηση της ψυχικής υγείας και την ευεξία των εργαζομένων, καθώς και των ατόμων που βρίσκονται στη διαδικασία εύρεσης εργασίας. Παρέχουν υπηρεσίες τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε οργανωσιακό για να βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση ζητημάτων, όπως αυτά που περιγράφηκαν ήδη. Σε ατομικό επίπεδο, βασική επίτευξη είναι η ενδυνάμωση του ατόμου που έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στον εαυτό ή τις ικανότητες τους να μπορέσει να επικοινωνήσει τα δυσφορικά του συναισθήματα, προκειμένου να ανακουφιστεί και να αποκτήσει εκ νέου έλεγχο επάνω στη ζωή τους. Σε ομαδικό επίπεδο, μέσα από βιωματικές δραστηριότητες μπορεί να μοιραστεί κάποιες από τις δυσκολίες του, με τα υπόλοιπα μέλη, να γνωρίσει νέους τρόπους διαχείρισης των δυσκολιών του, που προκύπτουν από τη συνδιαλλαγή και το μοίρασμα και να  νιώσει αποδεκτός

Στουραΐτου Σοφία

Ψυχολόγος MSc, Σύμβουλος Απασχόλησης Κέντροσ Ημέρας Υποστήριξης Εργαζομένων Αιγάλεω (ΠΕΨΑΕΕ)